تمایل معماران، شهرسازان و طراحان داخلی به گیاهان

طراحی داخلی با استفاده از گیاهان

انسان و طبیعت همواره در طول تاریخ بر یکدیگر اثر‌ گذاشته‌اند. به عبارت دیگر، بشر در طول تاریخ از هنگامی که سرپناه، مسکن، محیط زیست، محل کار و یا هر نوع فضایی را ساخته و مورد بهره‌‌برداری قرار داده، همیشه عوامل طبیعی در این ساختار اصل مهم و اساسی برای او بوده‌اند.

طبیعت بکر اولین پناهگاه انسان‌های اولیه بود و غارها فضایی امن برای آنها به شمار می‌آمدند. اما ارتباط و اثر‌گذاری انسان با طبیعت با گذشت زمان و در طول تاریخ بسیار دگرگون شد.

نظریه‌های باستان‌شناسان نشان می‌دهند رابطه انسان و طبیعت بر اساس میزان و چگونگی فهم و درک از طبیعت، تلاش او برای شناخت آن و همچنین نوع نگاهی که به خدا و جهان داشته، متفاوت بوده است. در واقع تمدن بشری با تلاش انسان‌ها برای فهم ارتباط با طبیعت آغاز شد.

تعریف طبیعت

لغت طبیعت (nature) از لغت ناتورا (natura) به معنای تولد است که از آن لغت ملت (nation) هموطن (native) نیز گرفته شده‌اند.

طبیعت و ملت نه تنها دارای ریشه لاتین یکسانی هستند، بلکه تاریخچه مشترکی هم دارند و همواره یکی از آنها در حال توضیح دیگری بوده است. بسیاری از کشورها هویت ملی شدن را با فضای سبز موجود در کشورشان مشخص کرده‌اند.

اولین پیشرفت بشر

باغ، از بزرگ‌ترین و زیباترین دست ساخته‌های بشر است. در طول تاریخ انسان توانسته‌ است با درک عمیق از طبیعت و نحوه‌ی ارتباط با آن به ویژه دانش پرورش و نگهداری از گیاهان، فضاهایی پوشیده از گیاهان و درختان بومی و مثمر و غیر مثمر ایجاد کنند.

انسان حتی توانسته‌‌ است در دل کویر سوزان، باغ‌های بسیار زیبا با درختان بلند قامت و سایه‌دار بسازد که باغ‌های ایرانی جز این دسته هستند.

ایجاد باغ‌ها و درخت‌زارها مورد علاقه ساکنان این سرزمین کهنسال بوده است. باغ‌های بزرگ و باشکوه بیرون شهرها، تا چندین سده باغ‌سازی در درون و پیرامون شهرها، خاص این سرزمین بوده است.

حتی این الگوی باغ‌سازی به سرزمین‌های دیگر از جمله برخی از کشورهای آسیایی و اروپایی هم رفته و معماران آن منطقه بر اساس فرهنگ، فلسفه، شرایط اقلیمی و نوع نگاه به طبیعت و موجودات سبز، شکل‌های مختلفی از باغ پدید آورده‌اند.

باغ ایرانی

باغ ژاپنی

باغ اروپایی

با گذشت زمان و پیشرفت‌های تکنولوژی که نتیجه آن رشد جمعیت انسان‌ها را به همراه داشت، نیاز به سرپناه‌های زیادتر و بزرگ‌تر، بیشتر دیده شد.

این امر موجب دخل و تصرف غیر قابل کنترل در بیشتر جنگل‌های گوشه و کنار زمین گشت که به همراه آن، آلودگی‌های ناشی از فعالیت‌های صنعتی، کارخانه‌ها، تردد خودروهای دودزا و … را به همراه داشت.

این تغییرات و تصرف‌ها ارتباط انسان‌ها با طبیعت سبز را هر روز کمرنگ‌تر از قبل کرده و سایه مشکلات زیاد روحی و روانی بر آنها چیره شد.

این اتفاقات، معماران و شهرسازان را بر آن داشت تا نگاهی دوباره به فرایندهای طراحی و ساخت و سازها کنند. این نوع بازبینی کمک شایانی کرده که در سال‌های اخیر شاهد ساختمان‌هایی با نماهای پوشیده از گیاهان بومی و شهرهای پر درخت و … هستیم.

همنشینی معماری و طبیعت

شکی نیست که گیاهان به ویژه گیاهان آپارتمانی روی طرح‌های معماری داخلی فضاها اثرات فوق‌العاده‌ای گذاشته است. فضاهایی داخلی مانند ورودی‌ها، لابی‌ها، اتاق انتظار و غیره. بخش‌های بیرونی ساختمان‌ها از جمله نماها، ورودی پارکینگ‌ها، محوطه اطراف ساختمان‌ها و غیره.

این اثرات هم در خانه‌ها و هم در مجتمع‌های تجاری و اداری و معابر شهرها دیده می‌شوند. به ویژه اگر معماران در طراحی‌شان، استفاده از گیاهان را بر اساس استانداردهای طراحی و مطالعات گونه‌شناسی آنها انجام دهند.

با این کار نه تنها موجب حفظ زیبایی بصری فضاها می‌گردند بلکه فرصتی را برای بازگشت بشر به طبیعت را فراهم می‌کنند که شادابی و آسایش و سلامت روانی بیشتری را به ارمغان می‌آورند.

یکجانشینی و معماری

معماری بعد از یکجانشینی انسان‌های اولیه بوجود آمده است. زمانی که آنها مجبور بودند برای محافظت از خود در برابر شرایط اقلیمی و حیوانات وحشی و همچنین ذخیره مواد غذایی‌شان دست به ساخت سرپناه بزنند.

به مرور زمان شاهد تغییرات و پیشرفت‌های زیادی روی ذات معماری از جمله سبک‌های جدید معماری، کیفیت بالای ساخت اسکلت بنا، مهندسی دقیق‌تر، اختراع متریال و مصالح بهتر و مقاوم‌تر، ورود سیستم‌های نورپردازی و … هستیم.

در ده‌‌های گذشته سبک‌های جدید در طراحی به وجود آمدند. مانند معماری ارگانیک، معماری منظر و معماری سبز یا پایدار که هر کدام از آنها تفاوت‌هایی نسبت به هم دارند ولی تشابه‌های زیادی هم در فلسفه و فرایندهای طراحی و اجرا با استفاده از گیاهان دیده می‌شود.

چرا که معماران و طراحان به اهمیت و ارزش بالای وجود گیاهان به خصوص گیاهان آپارتمان در فضاهای بسته و بیرونی پی برده‌اند.

اهمیت گیاهان و فضای سبز برای انسان

از طرف دیگر مشکلات زیست محیطی و تغییرات اقلیمی و مسائل روانی از جمله افسردگی در انسان‌های شهرنشین سبب گرایش بیشتر معماران و شهرسازان و طراحان داخلی امروزی و همچنین طراحان صنعتی به سمت هر چه سبزتر نگه داشتن بناها و متریال‌های مرتبط گشت.

خانه آبشار – پنسیلوانیای آمریکا

از طرف دیگر، تحقیقات روانشناسان و پیشرفت‌های علمی بر روی اثر گیاهان بر سلامت انسان‌ها، روی جهت‌گیری معماران و طراحان به سمت این موجودات سبز اثرگذار بوده است.

بهبود کیفیت هوا و گیاهان

نتایج تحقیقات نشان می‌دهند استفاده از گیاهان و درختان، سطح کیفیت هوای محیط اطراف به خصوص معابر شهری را افزایش می‌دهد. گیاهان به خاطر ظاهر زیبا و رنگ سبزی که دارند، کیفیت بصری فضاهای بسته و معابر شهری را بالا می‌برند.

همچنین نتایج تحقیقات دانشگاه ایالتی کانزاس به معماران و طراحان داخلی کمک کرده است تا در بیمارستان‌ها و مکان‌های درمانی، گیاهان را در اولویت‌های اصلی طراحی و اجرای خود قرار دهند.

چون تجربه نشان داده است که وجود گیاهان آپارتمانی در اتاق‌های بیماران در مقایسه با سایر بیمارانی که در اتاق عاری از گیاهان به سر می‌برند، با سرعت بالاتری در بهبودی بعد از عمل جراحی مواجه شدند.

گیاهان به نوعی نقش مسکن طبیعی را ایفا می‌کنند.

اتاق بیمار در بیمارستان

افزایش تمرکز با استفاده از گیاهان

بر اساس مطالعه‌ای که در کالج کشاورزی رویال انگلستان صورت گرفت، مشخص شد که گیاهان آپارتمانی میزان تمرکز را تا ۷۰ درصد افزایش می‌دهند.

بر اساس نتیجه این مطالعه، دانش آموزانی که در اتاق‌های دارای گیاهان آپارتمانی مشغول به تحصیل و مطالعه هستند نسبت به سایر دانش آموزان از توجه و تمرکز بیشتری برخوردارند.

زندگی با گیاهان یک تصمیم هوشمندانه است.

نمای داخلی از دفتر اداری

ارتباط با طبیعت و حس آرامش

ارتباط با طبیعت حس آرامش و آسودگی خاطر را برای ساکنان فضا ایجاد می‌کند. افرادی که در محیط کار خود، از وجود گیاهان بهره می‌برند، پربازده‌تر، راحت‌تر، سالم‌تر و خلاق‌تر هستند. چرا که فشار و استرس کمتری را نسبت به کسانی که از این نعمت بی‌بهره‌اند، تحمل می‌کنند.

از لحاظ زیبایی‌شناسی وجود گیاهان در فضای کار، باعث خوشایندتر شدن آن فضا می‌شود. حضور آرامش‌بخش گیاهان در محیط کاری اشتیاق به کار را بالا می‌برد و افراد کمتر دچار کسلی می‌شوند.

پژوهش‌ها حتی به حضور مصالح طبیعی در کنار ارتباط مستقیم با طبیعت تأکید دارند. زیرا این متریال بر سلامت جسم، روح و افزایش سطح رضایتمندی و بازدهی افراد تاثیر مثبت دارد.

نمای داخلی از یک خانه‌

گیاهان بخش مهمی از زندگی بشر در بیشتر فضاها هستند. چون آنها سلامت روانی و شادابی ما انسانه‌ها را تضمین می‌کنند.

گیاهان از عناصر اصلی بیدارکننده‌‌ی فضا هستند و برای ساختمان‌ها ضروری به نظر می‌رسند.

تمرکز حیاط بر این است تا با طراحی محوطه، چیدمان و دکوراسیون فضاها با استفاده از گیاهان آپارتمانی و باغچه‌ای، طبیعت را دوباره به زندگی شهرنشینان بازگردانده و سرسبزی را برای نسل‌های آینده به ارمغان بیاورد.